Ποιος είναι ο πρώτος και σημαντικότερος προορισμός τουριστικών γκρουπ «Τούρκων» (όπως καταχρηστικά και αυθαίρετα αποκαλούνται συλλήβδην οι Μουσουλμάνοι) της ελληνικής Θράκης, όταν πηγαίνουν στη Θεσσαλονίκη; Το σπίτι του Κεμάλ!
Πηγαίνουν μάλιστα εκεί, όχι μόνον ως τουρίστες, αλλά και κυρίως ως προσκυνητές!
Φανταστείτε να μάθουν ότι το προσκύνημα δεν υπάρχει! Γιατί; Διότι ο Κεμάλ δεν γεννήθηκε στην...
Θεσσαλονίκη, αλλά καταγόταν από ένα πολύ μικρό χωριό, κοντά στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, την παλιά Χρυσαυγή, το Σαρίγερ, όπως ονομαζόταν παλιά.
Ο Κεμάλ γεννήθηκε στο Σαρίγερ, το 1881. Όταν οι Χριστιανοί πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη έφθασαν το 1922 εκεί, οι Τούρκοι του χωριού δεν είχαν φύγει ακόμα. Πέρασε ένας περίπου χρόνος για να φύγουν σταδιακά όλοι. Στο διάστημα αυτό, συγκατοίκησαν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι.
Από τους ντόπιους Μουσουλμάνους έμαθαν οι Χριστιανοί πρόσφυγες, ότι εκεί είχε γεννηθεί ο Κεμάλ, και ότι μέχρι τα 8 χρόνια του φρόντιζε τα ζώα του πατέρα του.
Στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Κεμάλ, στο Σαρίγερ, έμεινε αργότερα η οικογένεια του Ανδρέα Στάθη, μετέπειτα προέδρου του χωριού. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το «παρατσούκλι» του κυρίου Στάθη ήταν «Κεμάλ», επειδή εγκαταστάθηκε στο σπίτι του. Επρόκειτο για ένα φτωχικό σπίτι, χτισμένο με πέτρες και πλίνθους, κολλητό με άλλα δύο σπιτάκια. Κάτω υπήρχε το χαγιάτι και επάνω είχε δύο δωμάτια.
Σήμερα δεν σώζεται τίποτε, διότι οι κάτοικοι της παλιάς Χρυσαυγής γκρέμισαν τα ετοιμόρροπα σπίτια της, για να πάρουν τις πέτρες και τα υλικά και να χτίσουν το καινούργιο χωριό τους, τη σημερινή Χρυσαυγή.
Η αλήθεια αυτή αποσιωπήθηκε από τον τουρκικό εθνικισμό, που θέλει να παρουσιάσει τον Κεμάλ γεννημένο στην Θεσσαλονίκη, η οποία άκμαζε στα Βαλκάνια την εποχή εκείνη –να του προσδώσει δηλαδή μια κοσμοπολίτικη καταγωγή– και όχι σε ένα άγνωστο φτωχό χωριουδάκι έξω από τον Λαγκαδά.
Το γεγονός ότι το σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Κεμάλ ήταν στο Σαρίγερ δεν ήταν άγνωστο στους Τούρκους. Μάλιστα, μέχρι το 1981, οι Τούρκοι πήγαιναν ατομικά εκεί, για να το επισκεφθούν και να προσκυνήσουν. Αργότερα πήγαιναν οργανωμένα, με λεωφορεία, μέχρι το 2007.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι περίπου το 1981, υπήρχε ένας ντόπιος αγελαδάρης, ο Κωνσταντίνος Γιαμουτζής, που γνώριζε το σπίτι και οδηγούσε τους προσκυνητές στον χώρο.
Οι κάτοικοι του χωριού θυμούνται ακόμη έναν Τούρκο από την Σμύρνη, κατά την περίοδο των τελευταίων οργανωμένων επισκέψεων με λεωφορεία, που απάντησε σε κάποιους που τον ρώτησαν, αν θέλει να πάει και στο σπίτι της Θεσσαλονίκης: «Αυτό είναι ψέμα. Ντροπή που άλλαξαν τον τόπο γέννησης του Μουσταφά Κεμάλ. Προσβάλλουν την μνήμη του. Δεν θα επισκεφτώ το ψευτο-σπίτι της Θεσσαλονίκης».
Πέρα από τον απλό λαό όμως, και οι Τούρκοι αξιωματούχοι γνώριζαν (και προφανώς γνωρίζουν) την αλήθεια. Το 1981, με αφορμή τα 100 χρόνια από την γέννηση του Μουσταφά Κεμάλ, επισκέφθηκε την Χρυσαυγή (το κτίριο της τότε κοινότητας) ο Τούρκος πρόξενος Θεσσαλονίκης μαζί με τον γραμματέα του, σύμφωνα και με σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας «Ελληνικός Βορράς», της 10ης Μαΐου 1981. Υπήρχαν μάλιστα και τουρκικά τηλεοπτικά συνεργεία.
Παρακάλεσε τότε τους κατοίκους να του υποδείξουν το ακριβές σημείο γέννησης του Μουσταφά Κεμάλ. Στάθηκε εκεί σαν προσκυνητής και τράβηξε πολλές φωτογραφίες. Σε κάποια στιγμή, αποκάλυψε στους Έλληνες συνοδούς του: «γνωρίζω ότι αυτή είναι η αλήθεια, αλλά είναι δύσκολο να το παραδεχθούμε επίσημα και καταλαβαίνετε τον λόγο…».
Σύμφωνα με στοιχεία και από το ίδιο το στενό οικογενειακό περιβάλλον του Κεμάλ, το σπίτι που σήμερα φέρεται σαν «σπίτι του», δεν είναι δικό του.
Τουρκικές βιβλιογραφικές πηγές αναφέρουν μαρτυρίες της ίδια της αδελφής του, της Μακμπουλέ, κατά τις οποίες, το πατρικό σπίτι τους είναι ένα άλλο, σε κοντινή γειτονιά. Τότε, γιατί επιμένουμε εμείς οι Έλληνες να δεχόμαστε ως σπίτι του Κεμάλ το συγκεκριμένο;
Η απάντηση βρίσκεται στις μεγαλοστομίες της «ελληνοτουρκικής προσέγγισης», κατά τη δεκαετία του ’30, σύμφωνα με τις οποίες, αφού ο Κεμάλ είχε επιλέξει να διαδίδει ως τόπο καταγωγής του την Θεσσαλονίκη, θα ήταν άκομψο από την ελληνική πλευρά να τον διαψεύσει.
Φυσικά, έγιναν και οι σχετικές «κινήσεις»: Το 1934 η ελληνική κυβέρνηση ανάρτησε έξω από το σπίτι μία πινακίδα που έγραφε: «εδώ γεννήθηκε ο Μουσταφά Κεμάλ». Και για να ενισχυθεί η όλη κίνηση, το 1937 η κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά έδωσε εντολή στον δήμο Θεσσαλονίκης να αγοράσει το σπίτι από την οικογένεια Σεραφειμίδου (έμποροι υποδημάτων), που το κατοικούσε.
Όταν η οικογένεια αρνήθηκε να το πουλήσει, προφανώς από εθνική ευαισθησία, το κράτος προχώρησε στην υποχρεωτική απαλλοτρίωσή του. Τότε, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κ. Μερκουρίου ενημέρωσε επίσημα, με επιστολή του, την κυβέρνηση του Ισμέτ Ινονού, ότι χαρίζει το σπίτι στο τουρκικό κράτος.
Σήμερα, το φερόμενο ως «σπίτι του Κεμάλ» στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί –μεταξύ άλλων– και ως μέσο στις πολλές προσπάθειες εκτουρκισμού των Πομάκων της Θράκης, κατευθύνοντας διάφοροι φορείς προς αυτό, συλλόγους και σχολεία.
Εύλογα βέβαια προκύπτει το ερώτημα, ποιοι δάσκαλοι προτείνουν τις επισκέψεις των μουσουλμανόπαιδων στο «σπίτι του Κεμάλ», αλλά και ποιοι προϊστάμενοι της δευτεροβάθμιας ή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αποδέχονται –και κάτω από ποιες συγκεκριμένες πιέσεις– τις εκδρομές του αφελληνισμού (ή του εκτουρκισμού) των Ελλήνων Πομάκων της Θράκης;
Κλείνοντας, θεωρώ άξιο σχολιασμού το γεγονός ότι, ενώ υπήρξε η επίσημη αναγνώριση του σπιτιού αυτού και από την ελληνική κυβέρνηση ως σπίτι του Κεμάλ, τελικά, μετά από τόσα χρόνια, στη συνείδηση του λαού δεν οριστικοποιήθηκε κάτι τέτοιο, γεγονός που δείχνει πόση δύναμη και δυναμική μπορεί να έχει η λαϊκή μνήμη, και πόσο δύσκολο είναι να αλλοιωθεί, ή να αλλοτριωθεί, από σκοπιμότητες…
Μαρία Σταματιάδου
ΠΗΓΕΣ: Πομακική Εφημερίδα της Κομοτηνής, «Ζαγάλισα», http://kostasxan.blogspot.com, περιοδικό ΝΕΜΕΣΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου